Jarenlang werd natuur gezien als iets dat je buiten de stad moet opzoeken, vaak ver weg van onze directe leefomgeving. Maar als mens, architect en ecoloog in opleiding, ben ik ervan overtuigd dat het tijd is voor verandering. Waarom? Omdat de aanwezigheid van natuur een bewezen positief effect heeft op ons welzijn, zowel psychisch als fysiek. Onderzoek toont aan dat het in de zomer in een versteende omgeving wel vier graden warmer kan zijn dan in het nabijgelegen park. Groen zorgt niet alleen voor verkoeling, maar ook voor waterbuffering, CO2-opname, zuurstofafgifte, het filteren van fijnstoffen uit de lucht, het dempen van geluid, en nog veel meer. Met al deze voordelen lijkt de oplossing simpel. Dat is het ook! Lees hieronder hoe je in drie stappen de natuur terug kan brengen naar de stad.
Natuurintegratie: mijn verantwoordelijkheid als architect
Als architect bij Heembouw Architecten probeer ik mijn passie voor de natuur op de juiste manier te integreren in mijn projecten. Het is voor mij niet zomaar een toevoeging; het is zowel leuk als belangrijk. Ik ben namelijk altijd al gefascineerd geweest door de natuur. Ik geniet ervan om de natuur om me heen te herkennen en te begrijpen, van het identificeren van eetbare planten tot het benoemen van de roofvogels die boven me vliegen. Daarnaast wil ik graag de reden begrijpen waarom de noodzaak er is om de natuur te beschermen door wet- en regelgeving. Het was voor mij dan ook een logische stap om mij te verdiepen in ecologie. Om naast de architectuur en de mens, nu ook de natuur op te nemen in mijn werkveld. Als vormgever van een stukje bebouwde omgeving, zie ik het als mijn verantwoordelijkheid om de natuur op te nemen in mijn plannen. Mijn doel is om met mijn kennis en ideeën anderen te inspireren, enthousiasmeren en in beweging te zetten om de natuur terug te brengen in onze leefomgeving.
Stap 1: De juiste mensen en de juiste vragen
Vanuit de toenemende wet- en regelgeving zetten we ons in voor de bescherming van bestaande natuur. Bij het verduurzamen van woningen nemen we al verschillende maatregelen om huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen in de wijk te behouden, zelfs wanneer hun leefomgeving verandert van een villa (met volledige spouwmuur) naar een garagebox (met een nestkast). Een goede eerste stap, maar ik vind het beschermen van de huidige natuur niet voldoende. We moeten streven naar verbetering; niet alleen de natuur in de steden beschermen door te kijken wat er aanwezig is, maar ook door te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om het nóg beter te maken. Om dit te bereiken is samenwerken met de juiste mensen essentieel. Ecologie blijft een expertise, net zoals landschapsarchitect en architect dat zijn. Als deze drie experts samenwerken en hun kennis aan elkaar verbinden, kunnen zij een goed plan opzetten dat op alle facetten werkt. Dat kan je doen door een ecoloog deze drie vragen te stellen:
Vraag 1: Wat is er op de locatie aanwezig?
Het stellen van deze vraag is vanuit wetgeving een verplichting om te achterhalen wat we moeten beschermen. Vaak blijft het daarbij en doen we alleen wat noodzakelijk is, zoals het plaatsen van nestkasten voor de vogels en vleermuizen. Door nóg beter onderzoek te doen naar wat de aanwezige fauna nodig heeft om fijn te leven, kunnen we ontdekken waar de potentie ligt voor kleine verbeterkansen. Een extra plant met voedzame besjes kan een feest zijn voor de aanwezige vogels en er misschien wel voor zorgen dat er nog veel meer bijzondere vogels aan komen vliegen.
Vraag 2: Wat was er op de locatie aanwezig?
Deze vraag biedt (historisch) inzicht in het gebied. Is het een duingebied, zandgrond of veengrond? Welke flora en fauna kan binnen dit type gebied leven? Door hierop aan te sluiten, vergroot je de kans van slagen voor jouw plannen. En hoe prachtig zou het zijn om soorten weer een plek te geven in hun oorspronkelijke leefgebied! Op veengrond kan bijvoorbeeld de veenbes groeien, die aan het eind van de zomer kleine rode besjes geeft. Deze zijn zuur en een beetje te vergelijken met de cranberry! Of kan je de huismus herintroduceren door alleen het toevoegen van klimop of een haag, waarin de mussen een veilige plek en voedsel vinden.
Vraag 3: Wat is er in de omgeving aanwezig?
Kijk eens naar de omgeving nabij jouw ontwikkellocatie, welke ecologische verbindingen kan je daar mee maken? Door hierop aan te sluiten, ontstaat een krachtiger plan dat naadloos geïntegreerd is in zijn omgeving. Ligt jouw locatie tussen bijvoorbeeld een groenstrook en park, dan kun je deze wellicht met elkaar verbinden door jouw locatie slim in te richten. Je vormt als het ware een groene hub waarmee je een leefgebied aanzienlijk kan vergroten. Ontdek de kansen die jouw unieke stukje biedt en maak er gebruik van!
Stap 2: vertel het verhaal
Een cruciale volgende stap is het betrekken van de gemeente, corporatie en bewoners. Zij dragen de verantwoordelijkheid voor het onderhoud en beheer van de openbare ruimte. Het toevoegen van extra natuur aan of op gebouwen wordt vaak als duur en lastig in onderhoud ervaren door corporaties. Hoe zorg je ervoor dat voor hen de lusten zwaarder gaan wegen dan de lasten? Vertel het verhaal! Net zoals het verhaal van architectuur mensen anders naar een gebouw laat kijken, zal het verhaal van de natuur ervoor zorgen dat mensen deze op een nieuwe manier zien. Zo hoeft de natuur niet veel te kosten, ook niet in onderhoud. Een goed aangelegd stuk natuur kan zichzelf prima onderhouden. Dit betekent niet dat er niks gedaan moet worden; een goed onderhoudsplan is van groot belang. Alleen kun je deze wel slim inrichten met de juiste kennis van de gekozen planten. Het is daarin van belang dat we begrijpen dat natuur er soms wat rommelig uit kan zien, maar dat dit juist een functie heeft. Zo hebben egels bijvoorbeeld afgevallen bladeren nodig om te kunnen overleven in de winter. Een omgewaaide boom biedt leefgebied aan talloze insecten, waar vogels en kleine zoogdieren weer van profiteren. Door een goed onderbouwde uitleg te geven, kunnen we begrip creëren. En met begrip ontstaat waardering, en met waardering komt zorg. Door het verhaal achter de natuur te delen, kunnen we mensen bewust maken van de waarde ervan en hoe het bijdraagt aan een duurzamere en levendige leefomgeving.
Stap 3: gewoon doen!
Deze stap is eigenlijk meer een motivatie om gewoon aan de slag te gaan! Hoewel de natuur niet te dwingen is en plannen soms anders kunnen uitpakken, hebben alle inspanningen een positieve impact op het welzijn van mens en natuur. Laten we samen werken aan een groenere toekomst voor onze leefomgeving, waar de natuur in harmonie samen gaat met onze gebouwde omgeving!
Wil je meer weten over de vragen die je helpen om een goed geïntegreerd groenplan op te zetten voor jouw opgave? Neem dan contact met mij op!